2.2.1. Sự phối hợp giữa các cương

2. 2. 1.1 Biểu phối hợp với hàn nhiệt hư thực (gặp trong các bệnh ngoại cảm)

Biểu hàn: sợ lạnh nhiều, sốt ít, đau người, rêu lưỡi trắng mỏng, mạch phù khản

Biểu nhiệt: sợ gió, mình nóng, rêu lưỡi mỏng, rìa lưỡi chót lưỡi đỏ, mạch phù sác.

Biểu hư: tự ra mồ hôi, sợ lạnh, chất lưỡi nhợt, mạch phù hoãn.

Biểu thực: không có mồ hôi, đau đầu mình, mạch phù khẩn.

2. 2. 1.2. Lý phối hợp với hàn nhiệt hư thực (gặp trong các bệnh nội thương)

Lý hàn: sợ lạnh, miệng không khát, ói mữa, đau bụng, ỉa lỏng, chân tay lạnh lưỡi nhợt, rêu trắng, mạch trầm trì.

Lý nhiệt: nóng sốt, miệng khát ít nước miếng, khóe mắt và môi đỏ, phiền nóng và bứt rứt, lưỡi đỏ rêu vàng, mạch trầm sảo.

Lý hư: người mệt, ngại nói, tay chân lạnh, ỉa són, tim đập mạnh, đầu váng, lưỡi bệu, rêu mỏng mạch trầm vô lực.

Lý thực: hơi thở to, nói sàm, tay chân ra mồ hôi, đại tiện táo bón, bụng đầy, tâm phiền, phát cuồng, lưỡi săn rêu vàng khô, mạch trầm hữu lực.

2.2.2. Sự lẫn lộn giữa các cương

Biểu lý đồng bệnh: người bệnh vừa có chứng biểu lại vừa có chứng lý. Thí dụ: người bệnh sốt, sợ lạnh, lại vật vã, đau ngực bụng.

Bán biểu bán lý: bệnh không ở biểu cũng không ở lý, mà ở vào khoảng giữa biểu lý. Triệu chứng: lúc nóng, lúc lạnh (hàn nhiệt vãng lai), ngực sườn đầy tức, miệng đắng, lợm giọng, muốn ói, họng khô, mắt hoa, mạch huyền. Hay gặp trong bệnh sốt rét, bệnh về gan mật.

Hàn nhiệt lẫn lộn: trên một người bệnh vừa có chứng hàn lại vừa có chứng nhiệt. Triệu chứng: biểu hàn lý nhiệt, biểu nhiệt lý hàn, hoặc tạng phủ này hàn, tạng phủ kia nhiệt.

Hư thực lẫn lộn: người bệnh vừa có chứng thực như sốt cao, mạch nhanh, lại vừa có chứng hư như táo bón do tân dịch bị hao tổn, vật vã mê sảng.

2.2.3. Hiện tượng chân giả

Là hiện tượng bệnh xuất hiện không phù hợp với bản chất và nguyên nhân, có 2 hiện tượng:

Chân hàn giả nhiệt: bản chất là hàn, mà biểu hiện bên ngoài là nhiệt. Thí dụ: người bệnh bị tiêu chảy do chứng hàn, nhưng do mất nước, mất điện giải nên gây ra miệng khô, khát nước, vật vã, mình nóng thậm chí sốt cao co giật, tuy nhiên tay chân thì lại lạnh, không muốn uống nước hoặc chỉ thích uống nước nóng, mình nóng nhưng ấn sâu không thấy nóng.

Chân nhiệt giả hàn: bản chất là nhiệt, mà biểu hiện bên ngoài là hàn. Thí dụ: người mắc bệnh truyền nhiễm ở giai đoạn sốc nhiễm trùng nhiễm độc gây trụy mạch ngoại biên với các biểu hiện như tay chân quyết lạnh, mạch vi muốn tuyệt, tuy nhiên họng miệng lại khô, rêu lưỡi vàng đen, rất khát nước, không muốn mặc thêm áo.