1. Tính tất yếu và vai trò lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam

Trong tác phẩm Đường cách mệnh (năm 1927), Hồ Chí Minh khẳng định: Cách mạng trước hết phải có đảng cách mệnh, để trong thì vận động và tổ chức dân chúng, ngoài thì liên lạc với dân tộc bị áp bức và vô sản giai cấp ở mọi nơi. Đảng có vững, cách mệnh mới thành công, cũng như người cầm lái có vững thuyền mới chạy.

Sự ra đời của Đảng Cộng sản Việt Nam là kết quả của sự kết hợp chủ nghĩa Mác - Lênin với phong trào công nhân và phong trào yêu nước. Như vậy, so với học thuyết Mác - Lênin thì Hồ Chí Minh đưa thêm vào yếu tố thứ ba nữa, đó là phong trào yêu nước.

Đảng Cộng sản Việt Nam ra đời, tồn tại và phát triển chính là do nhu cầu tất yếu của xã hội Việt Nam từ đầu năm 1930 trở đi. Đảng đã được toàn dân tộc trao cho sứ mệnh lãnh đạo đất nước trong sự nghiệp giải phóng dân tộc và đi lên chủ nghĩa xã hội.

2. Đảng phải trong sạch, vững mạnh

a. Đảng là đạo đức, là văn minh

Theo HCM, đạo đức của Đảng thể hiện qua những điểm sau đây:

(1)Mục đích hoạt động của Đảng là lãnh đạo đấu tranh giải phóng dân tộc, giải phóng xã hội, giải phóng giai cấp, giải phóng con người.

(2)Cương lĩnh, đường lối, chủ trương và mọi hoạt động thực tiễn của Đảng đều phải nhằm mục đích đó.

(3)Đội ngũ đảng viên phải luôn luôn thấm nhuần đạo đức cách mạng, ra sức tu dưỡng, rèn luyện, suốt đời phấn đấu cho lợi ích của dân, của nước.

Xây dựng Đảng trở thành một Đảng văn minh, hay HCM hay gọi là một Đảng Cách mạng chân chính, được thể hiện qua những nội dung:

(1) Đảng văn minh là một Đảng tiêu biểu cho lương tâm, trí tuệ và danh dự của dân tộc.

(2) Đảng ra đời là một tất yếu, phù hợp với quy luật phát triển văn minh tiến bộ của dân tộc và của nhân loại. Mọi hoạt động của Đảng đều xuất phát từ yêu cầu phát triển của dân tộc, lấy lợi ích tối cao của dân tộc làm trọng, mọi lợi ích giai cấp đều phải đặt dưới sự phát triển của dân tộc; mọi hoạt động của Đảng đều phải phù hợp với quy luật vận động của xã hội Việt Nam.

(3) Đảng phải luôn luôn trong sạch, vững mạnh, làm tròn sứ mệnh lịch sử do nhân dân, dân tộc giao phó là lãnh đạo giành độc lập cho Tổ quốc và đưa lại tự do, ấm no, hạnh phúc cho nhân dân.

(4) Trong giai đoạn cầm quyền, Đảng hoạt động trong khuôn khổ Hiến pháp và pháp luật, Đảng không phải là tổ chức đứng trên dân tộc.

(5) Đội ngũ đảng viên phải là những chiên sĩ tiên phong, gương mẫu trong công tác và cuộc sống hằng ngày.

(6) Đảng có quan hệ quốc tế trong sáng

b. Những vấn đề nguyên tắc trong hoạt động của Đảng

- Đảng lấy chủ nghĩa Mác - Lênin làm nền tảng tư tưởng và kim chỉ nam cho hành động.

Như HCM khẳng định: Đảng mà không có chủ nghĩa cũng như người không có trí khôn, tàu không có bàn chỉ nam. Bây giờ học thuyết nhiều, chủ nghĩa nhiều, nhưng chủ nghĩa chân chính nhất, chắc chắn nhất, cách mệnh nhất là chủ nghĩa Lênin.

- Tập trung dân chủ. Tập trung và dân chủ là hai mặt của nguyên tắc, có quan hệ khăng khít với nhau: Tập trung trên nền tảng dân chủ, dân chủ dưới sự chỉ đạo của tập trung.

Như vậy, hàm lượng dân chủ càng cao bao nhiêu trong hoạt động của Đảng thì tập trung trong Đảng càng đúng đắn bấy nhiêu. Điều kiện tiên quyết khi thực hiện nguyên tắc này là tổ chức Đảng phải trong sạch, vững mạnh.

- Tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách, tập thể lãnh đạo là dân chủ, cá nhân phụ trách là tập trung. Hai vế tập thể lãnh đạo, cá nhân phụ trách phải luôn đi đôi với nhau.

- Tự phê bình và phê bình là việc làm thường xuyên, như mỗi ngày phải rửa mặt

- Kỷ luật nghiêm minh, tự giác là sức mạnh vô địch của Đảng. Nhờ có kỷ luật nên Đảng ta tuy đông người nhưng khi tiến đánh chỉ như một người.

- Đảng phải thường xuyên tự chỉnh đốn. Đây là một nhiệm vụ cực kỳ quan trọng trong xây dựng Đảng, bởi xây dựng và chỉnh đốn Đảng trong mỗi thời kỳ để thực hiện mục tiêu, nhiệm vụ cụ thể của từng thời kỳ đó.

- Đoàn kết, thống nhất trong Đảng. Đoàn kết trong Đảng là điều kiện để xây dựng khối đại đoàn kết toàn dân tộc; đoàn kết, thống nhất trong Đảng là đoàn kết trên cơ sở chủ nghĩa Mác - Lênin, trên cơ sở cương lĩnh, đường lối, quan điểm, nghị quyết của Đảng.

- Đảng phải liên hệ mật thiết với nhân dân. Đảng Cộng sản Việt Nam là một bộ phận của toàn thể dân tộc Việt Nam, mối quan hệ giữa Đảng Cộng sản và nhân dân là mối quan hệ khăng khít, máu thịt. Hướng vào việc phục vụ dân - chính là yêu cầu của Hồ Chí Minh đối với Đảng: Đảng ta là một đảng cách mạng, một đảng vì dân, vì nước.

- Đoàn kết quốc tế. Hồ Chí Minh yêu cầu Đảng phải chú trọng giữ vững và tăng cường mối quan hệ quốc tế trong sáng.

c. Xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên

Hồ Chí Minh lưu ý phải xây dựng đội ngũ cán bộ, đảng viên vừa có đức, vừa có tài, trong sạch, vững mạnh với những yêu cầu chủ yếu sau đây:

- Phải tuyệt đối trung thành với Đảng. Chủ tịch HCM yêu cầu cán bộ, đảng viên Vô luận lúc nào, vô luận việc gì, đảng viên và cán bộ phải đặt lợi ích của Đảng ra trước, lợi ích của của cá nhân lại sau.... Bởi trung với Đảng tức là trung với dân, vì lợi ích của Đảng là vì lợi ích của dân tộc.

- Phải là những người nghiêm chỉnh thực hiện cương lĩnh, đường lối, quan điểm, chủ trương, Nghị quyết của Đảng và các nguyên tắc xây dựng Đảng.

- Phải luôn luôn tu dưỡng, rèn luyện, trau dồi đạo đức cách mạng.

- Phải luôn luôn học tập, nâng cao trình độ mọi mặt.

- Phải luôn luôn chịu trách nhiệm, năng động, sáng tạo

- Phải có mối liên hệ mật thiết với nhân dân: Cán bộ phải là người đầy tớ trung thành nhất của nhân dân , tôn trọng và phát huy quyền làm chủ của nhân dân; cán bộ cũng chính là tấm gương tiên phong, gương mẫu để nhân dân học và làm theo.

- Và cuối cùng, cán bộ, đảng viên phải là những người luôn luôn phòng và chống các tiêu cực, phòng chống chủ nghĩa cá nhân. Người cho rằng đây chính là giặc nội xâm, là kẻ địch bên trong mỗi kẻ địch bên trong là một bạn đồng minh của kẻ địch bên ngoài. Địch bên ngoài không đáng sợ. Địch bên trong đáng sợ hơn vì nó phá từ bên trong phá ra.

Ngược lại, trong công tác cán bộ, HCM yêu cầu phải: hiểu và đánh giá đúng cán bộ; chú trọng huấn luyện cán bộ; phải để bạt đúng cán bộ; phải sắp xếp, sử dụng cán bộ cho đúng; phải phòng và chống các tiêu cực trong công tác cán bộ;....