Quá trình nhận thức của Đảng ta về tư tưởng Hồ Chí Minh đi từ thấp đến cao, từ những vấn đề cụ thể đến hệ thống hoàn chỉnh. Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII (tháng 6-1991) đánh dấu một cột mốc quan trọng trong nhận thức của Đảng về tư tưởng Hồ Chí Minh. Trên cơ sở đó, công tác nghiên cứu tư tưởng Hồ Chí Minh được tiến hành nghiêm túc và đạt được những kết quả quan trọng qua các kỳ đại hội.

Để đến với Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng (tháng 1-2011) đã xác định khá toàn diện nội hàm định nghĩa tư tưởng Hồ Chí Minh:

"TTHCM là một hệ thống quan điểm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng Việt Nam. kết quả của sự vận dụng và phát triển sáng tạo chủ nghĩa Mác - Lênin vào điều kiện cụ thể của nước ta, kế thừa và phát triển các giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc, tiếp thu tinh hoa văn hóa nhân loại; là tài sản tinh thần vô cùng to lớn và quý giá của Đảng và dân tộc ta, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi"!.

Trong định nghĩa này, Đảng ta đã làm rõ được:

(i)Một là, bản chất cách mạng, khoa học và nội dung của tư tưởng Hồ Chí Minh: đó là hệ thống quan điêm toàn diện và sâu sắc về những vấn đề cơ bản của cách mạng VN, phản ánh những vấn đề có tính quy luật của cách mạng VN; tư tưởng Hồ Chí Minh cùng với chủ nghĩa Mac – Lenin là nền tảng tư tưởng, kim chỉ nam hành động của Đảng và dân tộc VN.

(ii)Hai là, nguồn gốc tư tưởng, lý luận của tư tưởng Hồ Chí Minh: chủ nghĩa Mac – Lenin; giá trị văn hóa dân tộc; tinh hoa văn hóa nhân loại.

(iii)Ba là, giá trị, ý nghĩa, sức hấp dẫn, sức sống lâu bền của tư tưởng Hồ Chí Minh: là tài sản tinh thần to lớn của Đảng và dân tộc, mãi mãi soi đường cho sự nghiệp cách mạng của nhân dân ta giành thắng lợi.

Như vậy, TTHCM được nhìn nhận với tư cách là một hệ thống lý luận. Là một hệ thống lý luận, TTHCM có cấu trúc logic chặt chẽ và có hạt nhân cốt lõi, đó là tư tưởng về độc lập dân tộc, dân chủ và chủ nghĩa xã hội; độc lập dân tộc gắn liền với chủ nghĩa xã hội nhằm giải phóng dân tộc, giải phóng giai cấp và giải phóng con người.