Nhìn đâu Rick cũng thấy những ngôi sao nhạc rock. Họ xuất hiện trên truyền hình, trên trang nhất các tạp chí, trong các chương trình hòa nhạc, và trên các trang của người hâm mộ. Đâu đâu cũng nghe thấy những bài hát của họ - trong trung tâm mua sắm, trong danh sách phát của máy nghe nhạc cá nhân, trong phòng tập gym. Các ngôi sao nhạc rock có mặt ở khắp nơi. Có rất nhiều người như thế. Và họ đều thành công cả. Những câu chuyện về vô số tay guitar xuất sắc khích lệ Rick, khiến anh chàng thành lập một nhóm nhạc. Nhưng liệu Rick có thể làm nên chuyện? Khả năng thành công chỉ nằm ở mấp mé con số không. Như rất nhiều người khác, có khả năng cao anh chàng sẽ kết thúc sự nghiệp ở nghĩa địa của những nhạc sĩ thất bại. Các nhạc sĩ trú ngụ trong nghĩa địa ấy đông hơn gấp mười nghìn lần số nhạc sĩ đứng trên sân khấu, thế nhưng chẳng có nhà báo nào hứng thú đưa tin về các thất bại của họ cả - trừ trường hợp của những siêu sao thất thế. Điều này làm cho những nghĩa trang kia trở nên vô hình đối với người ngoài cuộc.

Trong cuộc sống hằng ngày, vì chiến thắng hiển hiện rõ ràng hơn thất bại, nên bạn thường đánh giá cơ hội thành công cao hơn mức thực tế. Là một người ngoài cuộc, bạn (cũng như anh chàng Rick) rơi vào ảo tưởng và quên mất tỷ lệ thành công trên thực tế nhỏ đến thế nào. Như bao người khác, Rick là một nạn nhân của thành kiến sống sót.

Đằng sau mỗi tác giả được ưa chuộng, bạn có thể tìm thấy một trăm văn sĩ khác chẳng bao giờ bán được sách. Đằng sau họ lại là một trăm người nữa thậm chí còn chẳng tìm được đơn vị xuất bản. Đằng sau những người này lại là một trăm người khác có những bản thảo dang dở đóng bụi trong các ngăn kéo. Và đằng sau mỗi người trong số đó là một trăm người khác đang mơ mộng rằng - một ngày nào đó - họ sẽ viết một cuốn sách. Riêng bạn thì chỉ nghe nói đến những tác giả thành công (ngày nay, nhiều người trong số họ còn tự xuất bản sách của mình), mà không nhận ra rằng thành công trong văn chương khó đạt được đến thế nào. Thực tế đó cũng áp dụng với giới nhiếp ảnh gia, doanh nhân, nghệ sĩ, vận động viên, kiến trúc sư, những người đoạt giải Nobel, những người dẫn chương trình truyền hình, và những người đẹp trong các cuộc thi nhan sắc. Giới truyền thông hoàn toàn không có hứng thú đào bới quanh khu mộ của những kẻ không thành công. Đó cũng không phải là phận sự của họ. Để tránh sập bẫy thành kiến sống sót, chính bạn phải tự đào sâu tìm hiểu.

Bạn cũng sẽ gặp phải thành kiến sống sót khi giải quyết chuyện tiền nong hay rủi ro: hãy hình dung bạn của bạn thành lập một công ty mới. Bạn nằm trong nhóm các nhà đầu tư tiềm năng, và nhận thấy một cơ hội thực sự: đây có thể là một Google thứ hai. Có thể bạn sẽ gặp may mắn. Nhưng thực tế là gì? Kịch bản dễ xảy ra nhất chính là công ty đó thậm chí còn không thể bước qua vạch xuất phát. Kịch bản thứ hai dễ xảy ra hơn là công ty đó sẽ bị phá sản trong vòng ba năm. Trong số các công ty sống sót qua ba năm đầu này, phần lớn không bao giờ phát triển đến hơn mười nhân viên. Nếu như thế, bạn chớ nên mạo hiểm đầu tư số tiền mồ hôi nước mắt của mình hay sao?Không nhất thiết như vậy. Nhưng bạn nên hiểu rằng thành kiến sống sót ấy
đang hiện hữu, bóp méo tỷ lệ thành công một cách tinh vi.

Ta hãy lấy ví dụ là chỉ số bình quân công nghiệp Down Jones. Chỉ số này chỉ bao gồm những người sống sót tuyệt đối mà thôi. Các doanh nghiệp nhỏ và thua lỗ không thể nào gia nhập thị trường chứng khoán, nhưng lại chiếm phần lớn trong tổng số các doanh nghiệp. Chỉ số chứng khoán không thể hiện nền kinh tế của một quốc gia. Tương tự như thế, báo chí cũng không đưa tin về tất cả các nhạc sĩ. Và bạn cũng nên cẩn trọng với số lượng đông đảo các cuốn sách và diễn giả thuyết trình về thành công: những người không thành đạt chẳng bao giờ viết sách hay diễn giảng về các thất bại của họ.

Thành kiến sống sót có thể trở nên đặc biệt nguy hại khi bạn trở thành hội viên của đội "chiến thắng". Thậm chí nếu thành công của bạn có được hoàn toàn do tình cờ, bạn sẽ phát hiện ra những điểm tương đồng với những người chiến thắng khác và coi chúng như là các "yếu tố làm nên thành công". Tuy nhiên, nếu từng một lần thăm viếng nghĩa trang của các công ty và cá nhân thất bại, bạn sẽ nhận ra rằng họ cũng sở hữu nhiều phẩm chất làm nên thành công giống như bạn.

Nếu có nhiều nhà khoa học nghiên cứu về một hiện tượng cụ thể, một vài nghiên cứu sẽ công bố những kết quả có ý nghĩa thống kê hoàn toàn do tình cờ - ví dụ như mối liên hệ giữa mức tiêu thụ rượu vang đỏ và tuổi thọ cao. Những nghiên cứu (không chính xác) này ngay lập tức sẽ rất được quan tâm và yêu thích. Vì thế, bạn sẽ chẳng đời nào đọc được thông tin về những nghiên cứu có kết quả chính xác nhưng "tẻ nhạt".

Thành kiến sống sót đồng nghĩa với việc: mọi người đánh giá quá cao khả năng thành công của họ một cách có hệ thống. Hãy đề phòng sai lầm bằng cách thường xuyên thăm viếng nghĩa trang của các thương vụ đầu tư, các dự án và những nghề nghiệp từng-có-lúc-hứa-hẹn. Chuyến thăm ấy có thể buồn thật, nhưng nó sẽ giúp giữ cho đầu óc bạn được sáng suốt

___________________________________________

BẢN GỐC : ROLF DOBELLI - một doanh nhân người Thụy Sĩ, ông là tiến sĩ triết học và là người đồng sáng lập Zurich.Mins - Cộng đồng những người tư duy cao cấp.

BẢN DỊCH : MINH THI dịch
ĐÂY KHÔNG PHẢI TÁC PHẨM CỦA TÔI. ❌DON'T REUP ‼️‼️