Câu chuyện về tháng thì có chút điểm giống với các ngày trong tuần, chẳng hạn như đều bắt nguồn từ La Mã, tất nhiên mỗi nước đều có lịch tháng riêng, với chị Việt là âm lịch và dương lịch.

Nhưng đặt biệt là thứ ngày đặt theo tên hành tinh, và qua nhiều quốc gia sẽ có phù hợp với quốc gia đó, còn các tháng chỉ thay đổi nhỏ trong cách viết, nhưng ý nghĩa vẫn giữ nguyên.

Phần này thì chúng ta sẽ nói tới dương lịch (lịch Tây), gọi chính xác hơn là lịch Lịch Gregory.

Và lịch Gregory theo tên tiếng Anh và nghĩa:

January

Bắt nguồn từ Janus, một vị thần trong quan niệm của người La Mã xưa, quản lý sự khởi đầu và quá trình chuyển đổi nên tên của ông được đặt để bắt đầu một năm mới.

Vị thần này có 2 khuôn mặt để nhìn về quá khứ và tương lai nên trong tiếng Anh còn có khái niệm khác liên quan tới ông là "Janus word" (những từ có 2 nghĩa đối lập).

February

Tháng duy nhất có dưới 30 ngày của năm bắt nguồn từ februarius trong tiếng Latin. Theo các tài liệu cổ, februarius có gốc từ februum, một thứ dùng trong các nghi lễ tẩy uế xưa diễn ra vào ngày 15/2 hàng năm.

March

Mỗi tháng 3, người La Mã thường tổ chức vài lễ hội để chuẩn bị cho các cuộc chiến và tôn vinh Mars, vị thần chiến tranh của họ.

April

April lấy từ gốc ban đầu là Aphrodite, nữ thần tình yêu và sắc đẹp trong thần thoại Hy Lạp, tương đương với Venus trong thần thoại La Mã.

May

Tên gọi của tháng được đặt theo tên nữ thần Maia của Hy Lạp. Bà là con của Atlas và mẹ của thần bảo hộ Hermes. Maia thường được nhắc tới như nữ thần của Trái đất và đây được xem là lý do chính của việc tên bà được đặt cho tháng 5, một trong những tháng mùa xuân.

June

Rời khỏi khi Hy Lạp, nguồn gốc tên các tháng của tiếng Anh lại quay về với đế chế La Mã khi June chính là tên đặt theo vị thần cổ Juno, vợ "Vua của các vị thần" Jupiter (người cai quản bầu trời và sấm sét, tương tự Zeus trong thần thoại Hy Lạp). Juno đồng thời là nữ thần của hôn nhân và sinh nở.

July

Julius Caesar, lãnh tụ nổi tiếng nhất của Cộng hòa La Mã cổ đại là người trần và nhân vật có thật trong lịch sử đầu tiên được lấy tên để đặt cho một tháng trong năm. Sau khi ông qua đời vào năm 44 trước Công nguyên, tháng ông sinh ra được mang tên July. Trước khi đổi tên, tháng này được gọi là Quintilis (trong tiếng Anh là Quintile, có nghĩa "ngũ phân vị").

August

Năm 8 trước Công nguyên, tháng Sextilis (thứ sáu) được đổi tên thành August, theo tên của Augustus, Hoàng đế đầu tiên cai trị đế chế La Mã (qua đời năm 14 trước Công nguyên). Augustus thực chất là một danh xưng sau khi trở thành Hoàng đế của Gaius Octavius (hay Gaius Julius Caesar Octavianus), người kế thừa duy nhất của Caesar. Danh xưng này có nghĩa "đáng tôn kính".

Và mọi chuyện bắt đầu đi theo chiều hướng khó hiểu, đặt biệt là khi chúng ta đánh số cho tháng,

4 tháng cuối cùng của năm: tháng 9, tháng 10, tháng 11, tháng 12.

Tên là vậy, nhưng nghĩa thì khác...

September

Septem có nghĩa "thứ 7" trong tiếng Latin.

(số 7 trong tiếng Pháp là 'sept' :)))

October

Từ Latin Octo có nghĩa là "thứ 8"

(số 8 trong tiếng Hy Lạp là oktō, Từ này cũng là gốc cho nhiều từ, ví dụ 'octopus' (con bạch tuột) bắt đầu từ tiếng Hy Lạp là 'tám chân' (ὀκτώ (oktō, "tám") vàπούς (pous, "chân")) hay octa là để chỉ 1 quãng 8 nốt nhạc)

November

Novem là "thứ 9"

December

Và decem là "thứ 10"

Ngay cả cuốn lịch cũng làm người ta bối rối.

Mà cũng không trách ai được, chuyện này xảy ra từ lâu lắm rồi, nên người ta cũng chẳng buồn đổi.

Mà lâu cỡ nào?

Cỡ hơn 3000 năm trước...

...và ở La Mã.

Chuyện là người La Mã ngày xưa chỉ đặt tên 10 tháng, có vẻ là tháng mùa vụ của họ, còn những tháng còn lại thì không quan trọng. Nhưng mà làm vậy thì không ổn lắm, chúng ta cần chính xác về thời gian.

Cuối cùng họ thêm tháng 1 và tháng 2, nhưng đặt vào cuối năm, rồi lại đặt tháng 1 vào đầu năm, sau đó lại đặt tháng 2 sau tháng 1, hẳn là một thời kì khó khăn cho các sử gia.

Sau này Julius Caesar đã đổi lại cuốn lịch, chẳng hạn áp dụng số ngày trong một năm của bên Ai Cập là 365 ngày, chia số ngày cho các tháng. Từ đây ta có lịch Julius, được sử dụng phổ biết ở châu Âu.

Và để tôn vinh người nhiều chiến công ngoài việc đổi lịch này, người ta đổi tên tháng 7, tên cũ là Quintilis (bắt nguồn từ quintus, nghĩa là "thứ năm")thành Julius Caesar, người được sinh ra vào ngày 12 cùng tháng này.

(Chuyện trên xảy ra vào năm 44 trước Công nguyên)

(Hình dưới lấy từ Hetalia world Star chap 28

http://hetarchive.net/hetalia-world%E2%98%86stars-chapter-28-roman-emperor-dictionary-quintillus-reign-270ad/)

Và để tôn vinh một vị hoàng đế vĩ đại cũng góp phần chỉnh sửa cuốn lịch, Augustus, người ta cũng đổi tên tháng 8, tên cũ là Sextilis (từ chữ sextus, "sixth") thành tên ông.

(Chuyện trên xảy ra vào năm 8 trước Công nguyên)

Lịch Julius là lịch tương đối chính xác vào thời điểm bấy giờ, chỉ có một điểm nho nhỏ là mỗi năm thiếu mấy 11 phút rưỡi.

Nghe thì ít nhưng cứ 400 năm thì chúng ta sẽ tính sai 3 ngày.

Kết quả là năm 1582, lịch chính không sắp đặt đúng với những mùa. Nó chậm khoảng 10 ngày. Những ngày lễ tôn giáo như Lễ Phục Sinh đã không diễn ra đúng theo mùa. Một nhà lãnh đạo Công giáo, Đức Giáo hoàng Gregory XIII, đã quyết định thiết đặt lại khiếm khuyết của Lịch Julius.

Đức Giáo hoàng Gregory giữ lại nhiều phần của Lịch Julius. Nhưng ngài đã thiết lập mới, những quy luật phức tạp hơn đối với năm nhuận. Lịch mới của ngài được gọi là Lịch Gregory. Phải mất một thời gian dài người dân trên toàn thế giới mới công nhận Lịch Gregory.

Một thời gian dài, và vì vậy chúng ta sẽ có mấy chuyện tương tự thế này:

----1582----

Italy: Ve~, Đức Giáo Hoàng vừa nói là chúng ta có một số sai sót trong cuốn lịch, nên chúng ta sẽ bù thêm 10 ngày vào trong năm, để em coi... hôm nay là ngày 4 tháng 10 năm 1582... vậy ngày mai sẽ là ngày 15 tháng 10 năm 1582 nhé ~

[Portugal, Spain chấp nhận yêu cầu]

Thanh niên Poland mặc dù ở xa nhưng cũng đồng ý 2 tay.

----Tại Pháp, 2 tháng sau----

Vua Henri III: Ta cũng quyết định đổi lịch, vậy hôm nay là ngày chúa nhật 9 tháng 12 năm 1582, mai sẽ là ngày thứ hai 20 tháng 12 năm 1582.

France nhập hội.

----1 năm sau (1583)----

Austria, HRE nhập hội.

----5 năm sau (1587)----

Hungary nhập hội.

----28 năm sau (1610)----

Prussia: Kesesese!! Quý ngài Awsome có mặt đây!

France: Cậu là cái quái gì mà tới gần 30 năm mới đổi lịch vậy hả?!

Prussia: À một vài vấn đề tôn giáo thôi...

Note : Lịch Gregorius nhanh chóng được các quốc gia Công giáo chấp thuận, các quốc gia theo Tin Lành đã theo lịch này muộn hơn, còn các nước Đông Âu thì còn muộn hơn nữa. Một ví dụ tiêu biểu đây:

France: England, cậu có định đổi lịch không?

England: Còn lâu!

----170 năm sau (1752)----

England: Được rồi, giờ tôi sẽ đổi lịch.

France: Cậu mấy ngần ấy thời gian để quyết định đấy à, thể loại tsun gì vậy? Có biết bọn này khổ sở thế nào khi cứ phải suốt ngày đổi ngày cho thư của cậu không hả!?

England: Tôi cũng phải đổi lại toàn bộ thư của mấy người thôi!

France: Nếu cậu đổi sớm thì có phải khỏe hơn không đồ cứng đầu, nếu vậy tôi viết thư cho bé Canada cũng bớt rắc rối nữa!

Và vào ngày thứ Năm 14 tháng 9 năm 1752, người dân Vương quốc Anh đi ngủ và ngày mai mở mắt dậy đã thành ngày thứ Tư 2 tháng 9 năm 1752.

Vì đổi muộn nên thay vì bỏ 10 ngày, England phải bỏ 11 ngày và sau đó gửi thư nhắn America và Canada đổi ngày luôn cho tiện. Kết quả là George Washington sinh ngày 11 tháng 2 năm 1731, nhưng Hoa Kỳ ăn mừng sinh nhật của ông vào ngày 22 tháng 2.

Tới năm 1873, Japan cũng quyết định đổi lịch cho tiện buôn bán với thương nhân châu Âu, Tới thời điểm này bỏ 12 ngày trong năm.

Các nước đông Âu thì tới đầu thế kỉ 20 mới đổi lịch, lúc này bỏ bớt 13 trong năm đổi lịch.

Tiêu biểu là Nga, duy trì lịch Julius cho đến tận Cách mạng Nga (vì thế mà khi học tới bài này, chúng ta vẫn gọi 'Cách mạng tháng Mười Nga' mặc dù sự kiện diễn ra vào tháng 11 theo lịch Gregorius).

Còn Hy Lạp vẫn tiếp tục sử dụng lịch Julius cho đến tận năm 1923.

...Và mong là giờ toàn thế giới đều sử dụng chung một lịch để trao đổi.-.

Tham khảo:

http://conggiao.info/lich-su-cua-cuon-lich-d-12877

https://lazi.vn/qa/d/lich-julius-la-gi

https://www.omniglot.com/language/time/months.htm

https://en.wikipedia.org/wiki/Month

https://vi.wikipedia.org/wiki/L%E1%BB%8Bch_Gregorius

https://www.timeanddate.com/calendar/julian-gregorian-switch.html

https://vnexpress.net/tin-tuc/giao-duc/hoc-tieng-anh/nguon-goc-ten-cac-thang-trong-tieng-anh-3344823.html

https://www.maxreading.com/sach-hay/lich-su-cac-phat-minh/lich-su-cuon-lich-2463.html