Tôi gặp cô lần đầu ở ga tàu cuối phố vào một sớm thứ Bảy. Giờ này là giờ người ta đi làm nếu làm việc ở cửa hàng như tôi, đi đón con cho người đã li dị có chung quyền chăm sóc con, và đi lễ nhà thờ nếu là người Thiên chúa giáo sùng đạo như cô. Chỉ có vài người đón tàu vào buổi sớm, người châu Á thì càng hiếm hơn. Vì thế, chúng tôi để ý nhau là dĩ nhiên. Cô đi cùng bạn cũng là người Philippines. Hai người phụ nữ trẻ túm tụm ngồi cùng nhau để đợi tàu vào trung tâm thành phố.

 Mấy ngày sau tôi nhìn thấy cô qua hàng rào với nhà hàng xóm. Cô làm việc trông trẻ, gọi là Au pair. Ở đây không hiếm người Phi sang làm trông trẻ. Khu càng có nhiều người giàu thì càng nhiều người Phi giúp việc. Đến nỗi người Đan gọi đùa Charlottenlund, khu giàu nhất của Đan Mạch là Little Manila. Nơi tôi ở chỉ là khu trung lưu, nên hãn hữu lắm mới nhìn thấy họ, những cô gái người Phi đi làm giúp việc trong nhà người Đan.

 Cô nói rằng Au pair phải là người độc thân và thông thạo tiếng Anh hoặc là một thứ tiếng châu Âu khác. Mỗi hợp đồng chỉ kéo dài nhiều nhất là hai năm. Những người cô biết thường làm việc ở Đan Mạch hai năm, rồi đi tiếp đến nước khác ở châu Âu, hoặc có thể là Trung Đông. Có người kết hôn với với người bản địa và ở lại. Có người trở về Philippines, học nghề y tá rồi ra nước ngoài làm việc lần nữa.

 Cô khá nhỏ nhắn, thậm chí so với cỡ người Việt của tôi. Cô có nước da nâu bánh mật, tóc đen như một người Phi thuần gốc. Nổi bật nhất trên khuôn mặt cô là cặp mắt to đen, hai mí rõ nét. Cô ít nói và có vẻ là người hướng nội.

 Từ khi gặp cô ở nhà ga, chúng tôi thỉnh thoảng vẫy tay chào nhau qua hàng rào. Tiếng là trông trẻ nhưng tôi thấy cô làm hết việc nhà. Vừa mới nghe thấy cô bỏ túi rác vào thùng lúc trước, lúc sau đã thấy cô đi xe đạp ra siêu thị. Rồi chiều đến tôi có thể nhìn thấy cô đi qua cổng nhà, vai đeo ba lô cho hai đứa nhỏ. Cô nói rằng may mà họ không có chó, chứ bạn cô làm ở khu nhà giàu Charlottenlund còn có thêm nhiệm vụ dắt chó đi dạo vào buổi sớm.

 Khi nào cô bận rộn như thế là khi bà chủ đi công tác, ông chủ không kham nổi việc nhà. Mà đấy là họ đã thỏa thuận người chồng làm tư vấn tại nhà vì hai con còn nhỏ. Nếu cả hai vợ chồng đều ra ngoài làm việc, tiền thì kiếm được nhiều, nhưng hai đứa con có thể cả ngày không thấy mặt bố mẹ. Vì thế họ thuê cô giúp việc tại gia từ Philippines như nhiều gia đình có con nhỏ khác. Những cô gái trẻ ăn ở trong nhà một hai năm, rồi người cũ chuyển đi và một cô gái Phi mới thế chân. Việc có người giúp việc cả ngày lẫn đêm mà chỉ tốn vài nghìn kroner một tháng khiến nhiều người ghen tị. Tuy nhiên chỉ người có con nhỏ mới được thuê Au pair.

 Cô nói phòng cô ở tầng trệt trong ngôi nhà lớn chín phòng. Nó lớn đến nỗi có đủ chỗ cho phòng tập thể hình cho ông chủ ở tầng hầm và một phòng riêng cho quần áo giày dép của bà chủ trên tầng một. Mỗi lần là quần áo là cô phải lên tầng trên, nếu không chỉ nguyên việc leo cầu thang thôi cũng hết lực.

 Ngôi nhà lớn hiện đại khác xa với căn hộ chật chội của gia đình cô cho gần chục người ở Philippines. Là chị cả trong một gia đình Thiên chúa giáo đông con, cô đã xác định ra nước ngoài làm việc ngay từ khi sắp tốt nghiệp trung học. Ở Philippine, gia đình nào cũng có năm bảy mặt con, và chuyện phụ nữ ra ngoài làm việc gửi ngoại tệ về giúp gia đình là mong đợi của bố mẹ. Tuy nhiên, cô thổ lộ là cô có niềm say mê với hội họa. Hồi còn học trung học, cô đã bán được vài bức tranh trong cửa hàng nội thất của một người họ hàng. Khi kể lại điều này, mắt cô ánh lên niềm tự hào và say mê.

 Cuộc sống tuần tự trôi qua hết thu rồi đến đông, Noel rồi đến hè. Nhiều khi thức muộn, tôi ngạc nhiên khi thấy bếp nhà họ vẫn sáng đèn. Ánh sáng màu vàng của bóng đèn như con mắt người khắc khoải trong đêm. Đôi khi tôi tự hỏi, chẳng lẽ cô thức làm việc khuya đến vậy ư?

 Bỗng một hôm nhà hàng xóm gắn biển bán nhà. Mọi người ngã ngửa là họ bán nhà vì sẽ li dị. Người vợ chuyển đi trước với tất cả đồ đạc riêng. Hàng tuần, hai đứa con được bố mẹ đưa đón thay đổi một tuần sống với mẹ, một tuần sống với bố. Còn ông chồng chính thức thành một đôi với cô gái giúp việc. Ngay cả tôi cũng bất ngờ vì cô kín tiếng quá. Ai có thể trách họ được, khi mà người vợ vắng mặt hàng tháng vì những chuyến công tác dài ngày, và người đàn ông tìm thấy niềm an ủi ở cô gái đang chăm sóc hai đứa trẻ với bản năng làm mẹ.

 Họ bán nhà và vội vã chuyển đi. Tôi không bao giờ gặp lại cô nữa. Có thể cô đang sống ở đâu đó trong thành phố với gia đình nhỏ của mình. Có thể cô đã có một đứa con lai Phi- Đan tóc nâu mắt nâu. Một điều chắc chắn là tôi sẽ không gặp cô vào buổi sớm ở ga trên đường đi lễ nhà thờ. Bây giờ, họ có thể đi lễ cả nhà bằng xe ô tô.

 Ghi chú: Au pair vốn là truyền thống ở phương Tây cho những cô gái trẻ có cơ hội làm việc nhẹ nhàng, trong môi trường gia đình và có thể học hỏi trước khi bắt đầu cuộc sống chính thức làm mẹ, làm vợ. Ngày nay, chương trình này bị lạm dụng để có nhân công giúp việc nhà với đồng lương rẻ mạt 40 kr./giờ (hay 4.850 kr. một tháng vào 2024, nhiều nhất 30 tiếng một tuần), trong khi mức lương trung bình cho người làm việc lau dọn là 132 kr./giờ. Theo số liệu của Cục Thống kê Đan Mạch năm 2019, 80% người trông trẻ đến từ Philippines. Báo cáo của Rambol thì chỉ ra 73% au pair có trình độ học nghề hay cử nhân*. Mục đích và thực trạng của chương trình Au pair gây tranh cãi cho nhiều quốc gia Bắc Âu, vốn tự hào về bình đẳng xã hội và bình đẳng giới. Tháng Ba năm 2023, Na Uy đã chính thức chấm dứt chương trình Au pair.

*Politiken.dk, Få overblikket: Au pair ordningen i Danmak (Nhìn vào thực trạng: Chương trình Au pair ở Đan Mạch), 2019.