Lần đầu tiên sau nhiều năm, vua lại một mình cưỡi ngựa thẳng đến Vân Yên. Nhưng hôm nay chàng đi thật thong dong chứ không vội vàng như những lần trước nữa. Đến tam quan chùa Vân Yên, chàng theo thói quen định bước qua Giả quan, sau mới giật mình nhớ ra, từ nay mình phải dùng Trung quan rồi.[1] Bốn năm trước đây, Trung quan với chàng là một ý nghĩ nặng nề chàng chẳng muốn gánh lấy, vì chỉ có Phật mới đem lại an lạc cho tâm hồn chàng. Nhưng sau bao năm quán tưởng pháp vô vi, nay chàng đã tìm được đạo trung dung của mình, vừa thực hành giải thoát tâm nơi thiền quán, vừa bằng lòng mang trọng trách chấn hưng sự nghiệp tổ tông.

Song cả đời chàng, duy chỉ có một thứ là chàng không buông bỏ được. Hôm nay chàng lên Yên Tử cũng là vì lẽ ấy.

Thiền sư Huệ Tuệ thấy vua cũng chẳng lộ vẻ ngạc nhiên. Bàn cờ đã sắp sẵn, trà cũng bốc khói nghi ngút như đang đợi chàng đến. Chàng chậm rãi nhấp một ngụm, lát sau mới ngớ ra:

– Hôm nay bạch thầy không pha trà hoa mai nữa sao?

Trụ trì trầm tư tựa như hoài niệm, sau hồi lâu đắn đo mới trả lời:

– Bẩm bệ hạ, cây mai sau chùa đã chết từ hai năm trước rồi.

Hai năm trước là khi Hoàng thái tôn Thuyên ra đời, khi chàng thôi không còn lui tới chùa nữa. Nước trà trên tay hơi sánh ra ngoài. Nét mặt vua nhăn nhúm lại bàng hoàng, đau đớn. Nhưng thân nàng là trường sinh bất lão, làm sao nàng chết được?

– Từ khi... – Trụ trì cẩn thận lựa lời – bệ hạ không còn tới đây nữa, cây mai đột nhiên sanh bệnh. Chỉ trong một tuần hoa đã tàn hết, cuối cùng thì chết khô.

Giọng vua run run:

– Thỉnh bạch thầy kể trẫm nghe chuyện đã xảy ra được không?

Cái nhìn xa xăm của phương trượng rơi ngoài sân rồi lạc dần về đêm hẹn ước bốn năm về trước. Đêm ấy, phương trượng đợi Hoàng tử Khâm sung sướng dời gót khỏi chùa Vân Yên rồi mới bước ra từ sau gác chuông. Y sờn nhạt khẽ lay theo làn mưa hoa. Ngài nhìn mai yêu, sắc mặt nghiêm trang như pho tượng nhưng lại mang ý trách cứ.

Giọng nàng cất lên run rẩy như cánh bướm.

– Con không làm được, bạch thầy ơi. Con dặn lòng mình cả trăm, cả ngàn lần là phải buông bỏ, thế mà con vẫn chẳng làm được.

Thiền sư trông hoa nhan sầu muộn thì không đành lòng, song vẫn mắng:

– Từ khi bắt đầu, mi đã biết ấy là chuyện nghiệp dĩ. Thế thì vì cớ gì mà luyến lưu? Người là con trời, là người sẽ làm rạng danh triều đại này. Còn mi dầu có đọc bao nhiêu kệ Phật, trì tụng chú Đại Bi bao nhiêu lần đi nữa thì cũng chỉ là một con yêu quái thấp hèn. Mi tự nhận tìm dấu pháp vô vi mà sao lại không hiểu chính cái mê luyến cố chấp của mi sẽ là thứ cản trở người? Ta dung túng cho mi lần này là lần cuối cùng. Lần sau ta thấy mi vô liêm sỉ, tác oai tác quái, ngày hôm ấy sẽ là ngày gốc mai này bị thiêu trụi.

Nàng lẳng lặng ngồi nghe thiền sư quở trách. Khi ngài đã dứt lời, nàng chỉ lắc đầu, buồn bã lẩm bẩm như đang độc thoại.

– Phải chi chàng đừng tới đây nữa thì tốt biết bao. Ta ước điều cuối cùng chàng nhớ về ta là ánh nguyệt đêm nay, không phải những lời cay nghiệt mà ta biết rồi mình sẽ phải thốt ra.

Đoạn ngẩng đầu, vén môi cười bảo:

– Lời bạch thầy nói con hiểu cả. Lần tới gặp lại sẽ là lần con từ biệt chàng. Song con vẫn còn nhiều điều chưa kịp chỉ bảo cho chàng. Nếu về sau, chàng vẫn vì tâm kính Phật mà lui lại đây, xin bạch thầy hãy truyền dạy cho chàng mọi điều chàng muốn biết, đặng sửa soạn cho con đường sau này chàng phải đi. Vả lại con có lời hứa mỗi khi gặp sẽ uống trà và đánh cờ cùng chàng, nay chẳng còn thực hiện được nữa. Nếu không phải điều quá quắt, xin bạch thầy đoái lượng thay con giữ tròn lời hứa này.

– Những chuyện ấy ngay từ đầu đã chẳng can hệ đến mi, cớ sao mi phải lo? Nhưng nếu mi không giữ đúng lời, hậu quả mi tất biết.

Nàng nhoẻn cười:

– Cả đời này, mai yêu sẽ chỉ nói dối một lần mà thôi.

Nàng không rơi lệ nhưng đôi mắt chất chứa khổ đau. Sống đã gần trọn kiếp, đây là lần đầu tiên phương trượng gặp một con yêu quái chỉ vì ái biệt ly khổ của thế tục mà lầm than đến vậy. Cái khổ của nàng khiến ngài mủi lòng thương xót.

Tu trăm năm mới đi chung thuyền, tu ngàn năm mới nên duyên chồng vợ. Kiếp trước ngoái đầu năm trăm lần, mới đổi được một lần gặp gỡ ở kiếp này. Nàng tu học đã hàng trăm năm nay mà không đạt thành chánh quả, chẳng phải là vì còn chưa gặp được quan gia đấy ư? Chỉ tiếc có duyên, nhưng chưa vượt duyên đến nợ.

Tiếng vua gọi cắt ngang dòng suy nghĩ của phương trượng. Ngài không nói gì mà đứng dậy, lấy trong ngăn tủ ra một chiếc túi nhỏ rồi đặt trước mặt vua. Vua mở ra thì bồi hồi thấy bên trong là ba mảnh vỡ còn sót lại của miếng ngọc bội năm nào.

– Con yêu quái sống trên cây mai muốn gặp bệ hạ lần cuối nên trèo xuống đất, có điều mới bước chân qua cổng tam quan thì đã hóa rồi. – Phương trượng nói – Xác không có, song bần đạo đã niệm Phật và chú nguyện vãng sanh cho nó. Còn những chuyện khác, bần đạo không thể kể, nhưng nó có kết cục này cũng vì mong mỏi bệ hạ mưu tính đại sự. Xin bệ hạ đừng truy cứu, cũng đừng trách móc chi nữa.

Vua ngồi nghe mà lòng đau như cắt.

Thiền sư chỉ cần một, hai câu là đã tóm được cả câu chuyện, nhưng bao nhiêu cay đắng, buồn tủi mà nàng trải qua trong những phút cuối cùng ấy, ngoài nàng ra, còn ai thấu được?

Phương trượng để mặc vua ra sau chùa một mình.

Màu sắc tịch liêu quen thuộc bao phủ tư bề khiến lòng vua buồn rầu. Gốc mai già vẫn đứng ở chỗ cũ. Nhưng khác với trước đây, nay những cành cây khẳng khiu đã trơ trọi lá, đến một cánh hoa cũng chẳng còn sót lại trên đất. Cây mai cao lớn, xù xì, nhìn chàng như đang trách chàng sao vô tình, bốn năm trời cũng chẳng thấy ghé thăm.

Vua tiến lại gần cây, lòng run rẩy. Đặt tay lên vỏ cây sần sùi, chàng tưởng tượng mình đang nắm lấy bàn tay xương xương của nàng. Mười năm kề cận, bốn năm biệt ly, cả đời đoạn tuyệt, thế mà bây giờ chàng mới biết mình chính là kẻ đã phụ nàng. Môi chàng gượng nở nụ cười nhưng giọng đã lạc hẳn đi:

– Nếu ngày ấy gặp nàng mà tâm ta buông bỏ, có phải hai ta đã chẳng lâm vào cảnh trớ trêu này? Đại pháp vô vi mà nàng dạy ta, cuối cùng ta vẫn chẳng ngộ được.

Một giọt nước mắt cũng lâu lắm rồi mới lại lăn dài trên gò má.

– Mai yêu, ta còn chưa kịp nói ta yêu nàng...

Xuân, hạ, thu, đông, ước gì thời gian quay trở lại, để ta được nói với nàng một lời cuối thì tốt biết bao.

Nhưng hương mai đã chẳng còn vương lại trên tóc nữa.

----------

[1] Cổng tam quan của chùa gồm có ba cửa là Giả quan (bên phải), Không quan (bên trái) và Trung quan (giữa). Thời xưa chỉ có vua mới được đi qua cửa giữa, còn quan lại và thường dân thì đi hai cửa bên tả, bên hữu.