Mẹ tôi nói rằng: "Các món ăn dân dã từ ngọn đậu xanh, đậu đen, đậu đỏ... vừa thơm, vừa bùi, ăn rất ngon". Và, trong những bữa ăn đúng vào mùa đậu "dậy thì", nhất là đầu Xuân hàng năm, bà thường "đãi" chồng và con những bữa đậu luộc nhớ đời.

Ở vùng đất phù sa ven triền sông quê tôi ngày ấy, những người dân quê và mẹ tôi trồng những đám đậu xanh tốt mỡ màng, chen lẫn đám cải hoa vàng tiếp nối dọc triền sông. Sau những cơn mưa cuối mùa đông, mẹ tôi cũng như bao người dân quê khác bắt đầu trồng, tỉa trên đất phù sa ven sông nào bắp, dưa, các loại đậu... Và, nhờ những cơn mưa xuân tưới tắm, hạt đậu nhanh chóng đâm chồi nẩy lộc. Hơn một tháng sau, cây đậu vươn dài thân ngọn, nhất là đậu đen và đậu đỏ.

Để cho cây đậu nứt nhánh, đảm bảo năng suất và có loại rau đặc biệt để ăn, mẹ tôi có công đoạn lặt những ngọn đậu này. Vào những buổi chiều nghỉ học, tôi theo mẹ ra cánh đồng làng để giúp mẹ lặt ngọn đậu. Mẹ tôi cẩn thận chỉ cho tôi cách lặt ngọn đậu nhanh mà không ảnh hưởng đến cây trồng. Theo mẹ, chỉ dùng móng tay cái và trỏ để "bấm" ngọn đậu, chỉ lấy khoảng 10 phân, không nên vừa bấm vừa kéo khi ngọn đậu chưa đứt. Và, khi mặt trời gác núi, mẹ tôi mang mớ ngọn đậu mà bà đã đựng trong cái nón cời về nhà rửa sạch, để ráo nhằm chế biến nhiều món ăn hấp dẫn như ngọn đậu luộc chấm nước mắm tỏi - chanh, ngọn đậu xào hoặc nấu canh với tép khô.

Khách đến nhà chơi, mẹ tôi thường lấy ngọn đậu nấu canh với tép khô, ngọn đậu xào tôm thịt... Đặc biệt, mẹ nấu món ngọn đậu xào tỏi như sau: Dầu phụng (lạc) phi với tỏi cho thơm, bỏ ngọn đậu vào xào, nêm nếm cho vừa... Mùi thơm của dầu phụng phi tỏi hòa quyện cái ngọt, cái bùi bùi, cái béo, ăn rất thi vị. Thi thoảng, mẹ cũng chế biến món ngọn đậu xào với con tôm, con tép dưới sông do cha bắt được. Song, món ngọn đậu luộc chấm nước mắm tỏi ớt - chanh là món ăn dân dã để ăn với cơm cũng rất ngon, do vị ngọt, bùi của nó.

Ngày ấy, anh em chúng tôi thường theo mẹ ra cánh đồng ven sông thơ mộng rong chơi. Những bãi dâu, nào đậu bắp xanh tốt mỡ màng tiếp nối bên sông đang lượn sóng theo làn gió từ sông thổi lên mát rượi. Chúng tôi tha hồ thả diều trên bãi cát triền sông. Chạy đến khi mồ hôi ra như tắm thì... ùm xuống sông. Chẳng có gì thú vị hơn...

Ngày nay, cha mẹ tôi đã ra người thiên cổ, nhưng mỗi lần nhìn bóng ai thấp thoáng bãi bồi, tôi cứ tưởng mẹ tôi đang lom khom hái ngọn đậu bên bờ sông thời xa lắc, xa lơ. Nhớ hình ảnh những người mẹ dẫn con đi trên cánh đồng làng vào những mùa xuân năm có những đám đậu xanh non bên những đám hoa cải nở vàng, rực một khung trời.

Ôi cái món "ngọn đậu" của ngày thơ tấm bé ấy cứ đeo đẳng bên tôi suốt cả cuộc đời.

ST.