Phân tích diễn biến nội tâm nhân vật Chí Phèo khi nghe "tiếng chim hót" vào buổi sáng sớm
Và nhân vật Mị khi nghe "tiếng sáo vọng lại bồi hồi thiết tha" trong đêm tình mùa xuân.

A. Đặt vấn đề
Hình tượng người lao động nghèo Việt Nam trước cách mạng tháng 8 là nguồn cảm hứng sáng tác dạt dào cho các nhà văn và đã ghi lại những tác phẩm thành công xuất sắc. Trong đó không thể không kể tới nhân vật  Chí Phèo trong tác phẩm cùng tên của nhà văn hiện thực Nam Cao được sáng tác năm 1941 và Mị trong tác phẩm "vợ chồng A Phủ" của nhà văn cách mạng Tô Hoài sáng tác năm 1952.

Hai tác giả thuộc hai khuynh hướng sáng tác khác nhau, hai nhân vật được khắc hoạ ở những vùng miền, hoàn cảnh khác nhau. Chí Phèo phản chiếu hình ành người nông dân ở nông thôn Bắc Bộ dưới ách áp bức tàn bạo của giai cấp thống trị thực dân phong kiến, còn Mị phản chiếu thân phận (số phận) của người phụ nữ lai động miền núi trong những năm tháng đen tối dưới chế độ quan lang miền núi.

Họ đã cùng gặp nhau ở việc khám phá nổi bật số phận và vẻ đẹp phẩm chất tâm hồn của người lao động nghèo Việt Nam. Ở đó mỗi tác giả có những khám phá sáng tạo riếng biệt để đem lại vẻ đẹp đặc sắc cho mỗi hình tượng.

Những điểm tương đồng và khác biệt đó được thấy rõ qua diễn biến nội tâm nhân vật Chí Phèo khi nghe tiếng chim hót ngoài kia vui vẻ qua và nhân vật Mị khi nghe tiếng sáo vọng lại bồi hồi thiết tha trong đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài.

B. Giải quyết vấn đề
I. Khái quát
Giới thiệu 2 tác giả, 2 tác phẩm, 2 hình tượng

II. Phân tích

1. Chí Phèo
1.1 - Chí Phèo trước khi nghe tiếng chim hót

Giới thiệu khái quát xuất thân và bản chất của nhân vật.
Giới thiệu vắn tắt quá trình lưu manh hoá, tha hoá của Chí Phèo

≫ Cp rơi vào kiếp sống của con vật, con quỷ dữ bị tha hoá về cả nhân hình lần nhân tính.

1.2 - Cp sau khi nghe tiếng chim hót

• Nhân tố tác động:
Lần đầu tiên Chí thức dậy mà không say (sự thức tỉnh) ≫ nghe được âm thanh.

• Diễn biến tâm lí:
Biết cảm nhận cuộc sống bên ngoài.
Biết cảm nhận đời sống bên trong.
Biết thức dậy khát vọng làm người lương thiện.

≫ Âm thanh tiếng chim hót là biểu tượng của cuộc sống tươi đẹp, của sự sống lương thiện đã đánh thức phần người, khát vọng làm người và bản chất lương thiện của Cp.

2. Mị

2.1 - Mị trước khi nghe tiếng sáo

Giới thiệu khái quát về phẩm chất và số phận nhân vật Mị.
Nhấn mạnh vào thân phận làm dâu gặt nợ ở nhà Thống Lí.

≫ Mị phải sống kiếp con trâu, con ngựa, bị biến thành cỗ máy, công cụ lao động, bị đày đoạ về thể xác và chà đạp về tinh thần.

2.2 - Mị từ khi nghe tiếng sáo

• Nhân tố tác động:
Sự tác động của ngoại cảnh, không khí mùa xuân và đặc biệt là những đêm tình mùa xuân ở Hồng Ngài. Trung tâm là những âm thanh tiếng sáo gọi bạn tình đã thức tỉnh tâm hồn Mị.

• Diễn biến tâm lí (hồi sinh lần 1 - trong bài phân tích nhân vật Mị)

≫ Nhận xét: Tiếng sáo chính là biểu tượng, tiếng gọi của cuộc sống tự do, khát khao tình yêu hạnh phúc cháy bỏng thiết tha trong tâm hồn Mị ≫ Thức tỉnh và hồi sinh tâm hồn tưởng như đã chết lặng của Mị.

3. So sánh

3.1 - Giống
a - Nội dung

Hai bối cảnh đều cho thấy tư tưởng nhân đạo sâu sắc của hai nhà văn

Đây đều là hai chi tiết đánh dấu quá trình thức tỉnh, hồi sinh bên trong tâm hồn của hai nhân vật

Qua đó nhà văn khẳng định, ngợi ca bản chất lương thiện tốt đẹp, khát vọng sống mãnh liệt, vẻ đẹp nội tâm phong phú của nhân vật.

Cho thấy cái nhìn tràn đầy yêu thương và niềm tin vào con người, đặc biệt là phẩm chất tốt đẹp không bao giờ mất đi trong người lao động Việt Nam.

b - Nghệ thuật
Đều là những chi tiết nghệ thuật sáng tạo giàu giá trị thẩm mĩ, góp phần truyền tải ý đồ nghệ thuật và chủ đề tư tưởng của tác phẩm

Đều là những âm thanh từ bên ngoài, là yếu tố của ngoại cảnh tác động vào không gian sống của nhân vật và thế giới nội tâm. Từ đó tạo bước ngoặt trong diễn biến cốt truyện, tâm lí, tính cách và số phận nhân vật.

Đây đều là những phương tiện nghệ thuật để nhà văn khám phá nội tâm, ngợi ca phẩm chất của nhân vật. Cho thấy khả năng tạo dựng tình huống truyện, phân tíc diễn biến tâm lí nhân vật một cách tinh tế, sắc sảo khiến vẻ đẹp lãng mạn đầy chất thơ.

3.2 - Khác

• Tiếng chim hót.
Xuất hiện vào thời điểm sáng sớm, âm thanh hôm nào cũng có, Cp như lần đầu tiên nghe thấy bằng lần đầu Cp thức dậy mà không say.

Chỉ xuất hiện vào thời điểm ở giai đoạn đầu, đánh dấu quá trình thức tỉnh của nhân vật, là biểu tượng cho cuộc sống lương thiện

Qua âm thanh đó nhà văn tập trung khám ohaa phần người, sự thức tỉnh, bản chất con người lương thiện và khẳng định bản chata lương thiện không bao giờ mất đi

Cảnh đặc trưng của khung cảnh Bắc Bộ Việt Nam

• Tiếng sáo

Xuất hiện vào buổi đêm và chỉ xuất hiện vào thời khắc đẹp nhất của mỗi năm: Đêm tình mùa xuân ở vùng cao Tây Bắc

Âm thanh biểu tượng cho cuộc sống tự do, khát vọng tình yêu, hạnh phúc. Tiếng sáo gắn liền với suốt quá trình hồi sinh thức tỉnh của nhân vật Mị

Qua âm thanh, nhà văn tập trung khám phá sự hồi sinh bên trong một con người tưởng như đã chết hẳn về tâm hồn và khẳng định sức sống tiềm tàng mãnh liệt không bao giờ bị mất đi trong tâm hồn nhân vật

Mang đậm bản sắc văn hoá vùng cao Tây Bắc

C. Kết thúc vấn đề