Đọc truyện Ôn Luyện thi THPT QUỐC GIA - 【 Ngữ Văn 】

PHÂN TÍCH NHÂN VẬT PHÙNG

Trước Sau

Màu nền

Font chữ

Font size

Chiều cao dòng

A. Đặt vấn đề

NMC được đánh giá là cây bút tiên phong, 1 trong những người mở đường tinh anh và tài năng nhất của văn học Việt Nma thời kì đổi mới. Sáng tác của NMC từ sau 1975 có sự chuyển hướng sâu sắc từ khuynh hướng sử thi, cảm hứng lãng mạn, chủ nghĩa anh hùng cách mạng sang khuynh hướng thế sự – đời thường, phong cách tự sự – triết lí với những suy tư trăn trở về đạo đức, số phận nhân dân và trách nhiệm của người nghệ sĩ. Toàn bộ sự chuyển hướng ấy được biểu hiện nổi bật trong 1 tác phẩm giàu ys nghĩa triết luận là "chiếc thuyền ngoài xa" (1983) in lần đầu trong tập "Bến quê" (1985), in lần hai trong tập cùng tên (1987)

Tác phẩm là bài học sâu sắc đúng đắn về cách nhìn nhận con người, cuộc sống và cũng là bài học sáng tạo về người nghệ sĩ. Những thông điệp về nghệ thuật và đời sống ấy được truyển tải qua hình tượng nhân vật Phùng với 1 hành trình biến đổi nhận thức sâu sắc.

B. Giai quyết vấn đề

I. Khái quát

Phùng chính là hóa thân của cái tôi nhà văn, nhân vật được trao điểm nhìn trần thuật là cũng là người truyền tải những chiêm nghiệm sâu sắc của nhà văn về nghệ thuật và đời sống. Hành trình biến đổi nhận thức của Phùng cũng chính là hành trình khám phá hiện thực,rút ra bài học đúng đắn về cách nhìn nhận hiện thực và tìm ra mối liên hệ sâu sắc giữa nghệ thuật và đời sống.

Phùng là 1 nhiếp ảnh gia đang công tác tại 1 sở văn hía, được trưởng phòng giao nhiệm vụ xuống vùng biển miền Trung, nơi từng là chiến trường xưa của anh để chụp 1 bức tranh cảnh biển buổi sớm mai nhằm bổ sung vào bộ lịch xuất bản cuối năm. Tại đây Phùng đã khám phá ra những nghịch lí giữa nghệ thuật và đời sống. Toàn bộ quá trình khám phá những nghịch lí, thay đổi nhận thức của nhân vật, cũng chính là quá trình người đọc khám phá về nhân vật Phùng.

II. Phân tích

1. Nhân vật Phùng qua 2 phát hiện của mình

1.1 – Khám phá cái đẹp nghệ thuật

Phùng là một gười có trách nhiệm, say mê, sáng tạo nghệ thuật, đam mê cái đẹp. Để có 1 bức ảnh thuyền và biển ưng ý, Phùng đã lên kế hoạch, dự tính bố cục, lang thang phục kích trên bãi biển vào buổi sáng sớm suốt 1 tuần liền để săn tìm cái đẹp và cơ hội đã tới khi Phùng bất ngờ "chộp" được một cảnh "đắt" trời cho mà suốt 1 đời cầm máy Phùng chưa từng được thấy. Đó là khung cảnh con thuyền đánh cá thu lưới lúc bình minh – 1 khung cảnh đẹp như bức vẽ bằng mực tàu của danh họa thời cổ cảnh biển mờ sương, con thuyền ngư phủ như trôi bồng bềnh trong sương "mũi thuyền in một nét mơ hồ lòe nhòe vào bầu sương sớm trắng như sữa có pha đôi chút màu hồng hồng do ánh nắng mặt trời chiếu vào". Vài bóng người ngồi im phăng phắc như tượng trên chiếc thuyền mui khum khum. Toàn bộ khung cảnh lại được nhìn qua mắt lưới nằm giữa hai gọng vó từ đường nét đến ánh sáng đều hài hòa và đẹp tới mức đơn giản và toàn bích.

Tâm trạng và cảm xúc của Phùng: Chứng kiến cái đẹp tuyệt đích của ngoại cảnh, tâm hồn người nghệ sĩ nhạy cảm rung động trước cuộc đời tràn ngập bao cảm xúc. Tình yêu anh như cái gì bóp thắt vào trong khoảnh khắc, Phùng tưởng như mình vừa khám phá thấy cái chân lí của sự toàn thiện, cái khoảnh khắc trong ngần của tâm hồn. Cái đẹp đã thanh lọc tâm hồn người nghệ sĩ trong trẻo, thanh khiết và trong lòng tràn ngập vui sướng, hạnh phúc. Đó là niền hạnh phúc lớn lao của người nghệ sĩ khi khám phá và sáng tạo cái đẹp, không cần xê dịch thêm, Phùng bấm liên thanh 1 hồi hết ¼ cuốn phim để ghi lại cái đẹp tuyetj diệu của ngoại cảnh với niềm tin chắc chắn sẽ cho ra đời 1 tác phẩm nghệ thuật hiếm hoi.

Nhà văn sử dụng đoạn văn xuôi đẹp mượt mà tinh tế và đầy chất thơ để ghi lại cái đẹp tuyệt diệu của ngoại cảnh và cái đẹp kì diệu của tâm hồn con người.

1.2 – Khám phá sự thật cuộc đời

• Nhận xét: Phùng không chỉ là 1 người nghệ sĩ say mê cái đẹp, có trách nhiệm với nghề nghiệp mà còn là người có trách nhiệm với cuộc đời, biết quan tâm tới số phạn con người. Được biểu hiện qua việc khám phá sự thuật cuộc đời, phát hiện ra những nghịch lí trớ trêu đằng sau cái đẹp toàn bích.

- Khám phá sự thật cuộc đời đằng sau cảnh bạo lực gia đình

Phùng đang ở trong trạng thái say mê, ngây ngất trước cảnh đẹp tuyệt đỉnh của ngoại cảnh và như đang chiêm nghiệm thấy bản thân cái đẹp là đạo đức thì bất ngờ chứng kiến 1 cảnh tượng hoàn toàn trái ngược khi con thuyền tiến lại gần bờ. Bước xuống từ con thuyền ngư phủ đẹp như mơ là 1 người đàn bà và 1 người đàn ông từ ngoại hình đến hành động đều hiện nguyên hình cái xấu.

- Ngoại hình:

Người đàn bà: Ngoài bốn mươi, thân hình cao lớn với những đường nét thô kệch, mụ rỗ mặt, nét mặt mệt mỏi, tái ngắt sau 1 đêm thức trắng kéo lưới, áo quần rách rưới, bạc phếch, nửa thân dưới ướt sũng.

Người đàn ông: Vẻ mặt dữ dằn, lưng cong như lưng thuyền, lão đi chân chữ bát, tóc tổ quạ, hàng lông mày cháy nắng rủ xuống đôi mắt đầy vẻ độc dữ.

- Hành động:

Người đàn ông: Hùng hổ, mặt đỏ gay giận dữ, tiếng nói to như quát, lão rút chiếc thắt lưng trút con giận như lửa cháy bằng cách quật tới tấp vào lưng người đàn bà, vừa đánh vừa nghiến răng nguyền rủa: "mày chết đi cho ông nhờ. Chúg mày chết hết đi cho ông nhờ!"

Người đàn bà: Nhẫn nhục, cam chịu "không hề kêu lên 1 tiếng, không chống trả cũng không tìm cách chạy trốn".

Người con trai vì thương và muốn bảo vệ mẹ mà đã có hành vi trái đạo lí là đánh lại cha mình. Nó lao đến như 1 viên đạn, giằng lấy chiếc thắt lưng trong tay cha nó, dướn thẳng người, quật chiếc khóa thắt lưng vào ngực cha nó rồi bị tát cho 2 cái ngã dúi xuống cát.

 Cảnh tượng bao lực gia đình xảy ra ngay trước sự ngỡ ngàng của Phùng.

- Thái độ và phản ứng của Phùng: Hai lần tận mắt chứng kiến cảnh bạo lực gia đình khiến Phùng đau đớn và phẫn nộ

Khi người đàn ông đánh người đàn bà dã man Phùng bàng hoàng kinh ngạc, đứng há mồm ra mà nhìn rồi vứt chiếc máy ảnh và chạy nhào tới

Sự việc được lặp lại, Phùng can thiệp rồi xảy ra xô xát với người đàn ông, Phùng bị thương và được đưa vào trạm y tế

• Nhận xét:

Hai lần phát hiện nghịch lí trớ trêu của cuộc sống, cùng 1 con thuyền nhưng ở hai vị trí quan sát khác nhau khiến hình ảnh thu được khác biệt, thậm chí là hoàn toàn trái ngược.

Phùng chợt nhận ra cái đẹp thơ mộng chỉ là chiếc thuyền ngoài xa, khi con thuyền đến gần, nó trở theo bao số phận bi kịch, bao sự thật tàn nhẫn phũ phàng không 1 chút thơ mộng khiến cái đẹp trở nên giả dối và đáng sợ.

Cái đẹp ấy không phải chân lí của sự toàn thiện, toàn mĩ đồng thời nó còn ẩn chứa biết bao cái xấu, cái ác, bao nghịch lí đau buồn éo le mà nếu không đến gần thì không thể nhận ra.

- Bài học nhận thức: Sáng tạo nghệ thuật nếu chỉ đứng xa mà nhìn thì cái đẹp chỉ là vỏ bọc che dấu đi sự thật bên trong khiến cái nhìn của người nghệ sĩ trở nên hời hợt, phiến diện và thiếu trách nhiệm, tác phẩm nghệ thuật vì thế mà xa rời cuộc sống thậm chí còn sai lệch sự thật.

2. Phùng qua câu chuyện của người đàn hàng chài

• Nhận xét: Sau lần thứ hai Phùng chứng kiến người đàn bà bị đánh đập, chị được mời đến tòa án huyện để giải quyết việc gia đình. Tại đây câu chuyện của người đàn bà hàng chài đã khiến Phùng vỡ ra những nhận thức mới mẻ về chân lí và cái đẹp. Qua đó ta cũng thấy được Phùng là 1 người có tấm lòng cảm thông thấu hiểu cho số phận con người, biết day dứt trăn trở trước những nghịch lí cuộc đời và biết biển đổi nhận thức tư duy, để có cái nhìn đúng đắn, sáng suốt về con người, cuộc đời và nghệ thuật

- Khi người đàn bà được mời đến tòa án huyện, Phùng và Đẩu vô cùng bất ngờ trước thái độ dứt khoát từ chối lời đề nghị giúp đỡ và mặc dù bị đánh đập 1 cách vô lí "3 ngày 1 trận nhẹ, 5 ngày 1 trận nặng" mà vẫn van xin được sống và kiên quyết không bỏ người chồng vũ phu.

- Sau khi nghe câu chuyện của người đàn bà, Phùng và Đẩu càng bất ngờ vì đằng sau vẻ bề ngoài quê mùa xấu xí ít học lại là 1 người đàn bà sâu sắc, từng trải và thấu hiểu lẽ đời. Qua lời giãi bày thấu tình đạt lí, Phùng và Đẩu đã nhận ra nguyên nhân của mọi sự chịu đựng ở chị không hề vô lí mà xuất phát từ tình yêu thương con vô bờ bến "phải sống cho con chứ không thể sống cho mình". Đằng sau đó, Phùng và Đẩu thấy sáng lên tình mẫu tử thiêng liêng và hi sinh cao đẹp. Bên cạnh đó, còn là tình thương chồng, sự thấu hiểu nỗi khổ cực vất vả của gia đình và cũng vì nghề đi biển cần 1 người đàn ông để chống chèo khi phong ba bão táp, để kiếm miếng ăn nuôi 1 đàn con. Vì thế dù khổ cực đến mấy chị cũng sẵn sàng nhẫn nhịn, chịu đựng và coi đó như là 1 cách chia sẻ, gánh vác những khó khăn, cực khổ với chồng mình. Trong đói khổ, chị vẫn chắt chiu được những hạnh phúc đời thường bình dị.

• Nhận xét:

Câu chuyện của người đàn bà hàng chài là chiều sâu bản chất của sự thật, nếu chỉ nhìn hời hợt đơn giản, 1 chiều thì sẽ không thể nhận ra. Câu chuyện ấy đã thay đổi hoàn toàn nhận thức của Phùng và Đẩu.

Trước khi nghe câu chuyện Phùng và Đẩu thấy người đàn bà thật đáng thương và tội nghiệp nên đã khuyên chị li dị chồng như là 1 giải pháp tốt nhất để thoát khổ.

Sau khi nghe câu chuyện, Phùng và Đẩu nhận thấy đây là 1 người phụ nữ sâu sắc, từng trải thấu hiểu lẽ đời và phải để cho người đàn bà ra về mà không thay đổi được gì. Phùng nhận thấy cuộc sống có rất nhiều nghịch lí đau buồn mà con người phải chấp nhận. Pháp luật và lòng tốt không đủ sức hóa giải nghịch cảnh ấy. Để giúp con người thoát khỏi sự lạc hậu, tăm tối, bế tắc, đói nghèo thì cần phải có những giải pháp thiết thực, sự chung tay của toàn xã hội chứ không phải chỉ bằng thiện chí hay những lí thuyết suông tuy đẹp đẽ nhưng rời xa thực tế.

Câu chuyện cũng đem đến cho mỗi người nói chung và người nghệ sĩ nói riêng về bài học đúng đắn, cách nhìn nhận: không được phép nhìn nhận sự vật, hiện tượng 1 cách phiến diện mà phải có cái nhìn sâu sắc, đa chiều, đa diện mới nắm bắt được bản chất hiện thực đằng sau cái vỏ bên ngoài của con người và cuộc sống.

3. Phùng khi đối diện với bức ảnh

• Nhận xét:

Kết thúc tác phẩm, Phùng đứng đối diện với bức ảnh của mình được in trong bộ lịch cuối năm ấy. Bức ảnh là 1 tuyệt tác nghệ thuật với những nhà sành thẩm mĩ và là niềm tự hào của Phùng, nhưng Phùng vẫn luôn day dứt trăn trở khi đối diện với nó. Bức ảnh ấy có tất cả để tạo nên cái đẹp tuyệt đỉnh nhưng lại thiếu đi hơi thở cuộc đời. Thiếu điều ấy, tác phẩm nghệ thuật chỉ chứa đựng cái đẹp huyền ảo mơ hồ mà xa vời. Màn sương thơ mộng huyền ảo đã tráng 1 lớp men trữ tình làm nhòe mờ đi sự thực cuộc đời khiến cái đẹp giống như là ánh trăng lừa dối, khuất lấp đi sự thật đau buồn.

Nhưng điều kì lạ là Phùng đứng đối diện với chính bức ảnh của mình và nhận thấy đây là ảnh trắng đen nhưng nhìn kĩ lại thấy màu hồng hồng của ánh sương mai. Dù là ảnh tĩnh nhưng nếu nhìn lâu, Phùng lại thấy người đàn bà bước ra từ bức ảnh và hòa lẫn vào đám người.

 Nghệ thuật ẩn dụ cho hành trình tự nhận thức và khám phá, sáng tạo nghệ thuật của người nghệ sĩ.

 Bức ảnh: Cái đẹp nghệ thuật

 Màu hồng: Vẻ đẹp đầy chất thơ của cuộc sống

 Người đàn bà: Hóa thân của bao số phận, con người và cuộc đời.

- Qua nhân vật Phùng và tác phẩm nghệ thuật của anh, NMC phát biểu những thông điệp về nghệ thuật và đời sống gửi gắm những tuyên ngôn sáng tạo nghệ thuật của mình:

 Cái bên ngoài chưa hẳn là cái bên trong, cái đẹp không hẳn lúc nào cũng đi đôi với cái thiện, đằng sau nó có thể còn ẩn chứa biết bao cái xấu, cái ác.

 Nghệ thuật không xa rời cuộc đời, không xa lạ với con người, nghệ thuật chân chính là phải có mối liên hệ sâu sắc với cuộc sống

 Người nghệ sĩ không được phép nhìn nhận hiện thực 1 cách quá đơn giản, phiến diện, hời hợt mà phải có cái nhìn sâu sắc đa chiều đa diện thì mới nắm bắt được đúng bản chất hiện thực. Muốn vậy người nghệ sĩ phải có bản lĩnh trung thực, dám nhìn thẳng vào hiện thực, dám đấu tranh vì hạnh phúc con người. Phải biết trăn trở và rung động sâu sắc trước số phận con người, thì mới có thể sáng tạo nên nghệ thuật chân chính vì con người và cuộc đời.

• Tiểu kết: (khẳng định giá trị của tác phẩm: Hiện thực + nhân đạo)

- Chọn đối tượng là người lính, bối cảnh là chiến trường xưa, điểm nhìn trần thuật là đằng sau chiếc xe rà phá mìn của Mĩ để lại, tác phẩm ngầm ẩn những thông điệp sâu sắc:

 Cuộc chiến chống ngoại xâm đã kết thúc

 Nhưng vẫn còn biết bao cuộc chiến giữa đời thường không dễ gì giải quyết được: Bạo lực gia đình, đói nghèo, lạc hậu...

 Những cuộc chiến này không thể 1 sớm 1 chiều mà có thể giải quyết, cần có những biện pháp thiết thực, hữu hiệu, sự chung tay của toàn xã hội và rất cần tới trách nhiệm của người nghệ sĩ.

- Tác phẩm còn cất lên tiếng nói tố cáo nạn bạo hành gia đình và sự trăn trở lo ngại trước thực trạng đói nghèo lạc hậu đã trở thành nguồn gốc của cái ác, cái xấu.

- Từ đó tác giả đã cất tiếng kêu gọi toàn xã hội chung tay chống lại cái ác, cái xấu, bộc lộ sự cảm thông, xót thương với số phận bi kịch của con người. Đồng thời tác phẩm cũng khẳng định ngợi ca phẩm chất tốt đẹp của người lao động, đặc biệt là vẻ đẹp tình mẫu tử thiêng liêng, đức hi sinh cao đẹp của người phụ nữ Việt Nam.

III. Nghệ thuật xây dựng nhân vật

- Nhân vật Phùng là hóa thân của nhà văn, người được trao điểm nhìn trần thuật đã đem lại cho tác phẩm tiếng nói khánh quan, tự nhiên, chân thực và cũng góp phần bộc lộ sâu sắc quá trình tự nhận thưc của nhà văn.

- Phùng là kiểu nhân vật tư tưởng, nhân vật cốt lõi để xây dựng THT nhận thức mang ý nghĩa khám phá về đời sống. Xây dựng nhân vật, nhà văn không miêu tả ngoại hình, khắc họa số phận mà tập trung khám phá tư duy, sự biến đổi nhận thức qua những nghịch lí, hiện tượng trong đời sống.

- Sự biến đổi nhận thức của nhân vật chi phối sự thay đổi trong giọng điệu, ngôn ngữ trần thuật khiến nó trở nên biến hóa đa dạng.

 Lúc bay bổng mượt mà

 Lúc day dứt trăn trở

 Lúc khách quan trầm lắng, thấm đợm những suy tư, chiêm nghiệm sâu sắc.

C. Kết thúc vấn đề

HOÀN

Bạn đang đọc truyện trên: Truyen2U.Pro

Trước Sau

#2018 #ngữ #thptqg