"Sống giới hạnh thành tín

Có tài sản uy tín

Đến bất cứ nơi nào

Cũng đều được trọng vọng."

(XXI-Phẩm Tạp, Pháp Cú 303)

Tích Pháp Cú: Có cư sỹ tên là Tuýt-sa. Hễ mỗi khi ông đến hầu Phật thì tự nhiên Chư tăng đều quý trọng ông. Tâm quý trọng đó rất rõ ràng mà ai cũng nhận thấy. Rồi các Tỳ kheo mới mang chuyện đó hỏi Đức Phật:

- Bạch Thế Tôn, vì sao hễ mỗi khi ông Tuýt-sa đó đến thì chúng con đều tự cảm thấy quý trọng? Vậy nếu ông đó đến chỗ khác thì có được vậy không?

Đức Phật nói:

- Này Tỳ kheo, Tuýt-sa là người sống mẫu mực, đạo hạnh và có phúc lớn, uy tín cao. Nên Tuýt-sa đến chỗ nào thì nơi đó ai cũng quý trọng ông.

Rồi Phật đọc bài kệ:

"Sống giới hạnh thành tín

Có tài sản uy tín

Đến bất cứ nơi nào

Cũng đều được trọng vọng."

(XXI-Phẩm Tạp, Pháp Cú abc)

Bài học kinh nghiệm

Bài học 1: Phúc mang đến sự trọng vọng

Trung Bộ Kinh Nikaya có "Tiểu Kinh Nghiệp phân biệt" (Cùlakammavibhanga sutta) thì Đức Phật nói về người tạo 7 loại nghiệp lành sẽ được 7 món báu:

(1) Sống tôn trọng người, quả báo được Cao sang. (2) Sống yêu thương, không thù ghét người, quả báo được Xinh đẹp. (3) Sống không đánh đập hành hạ người và vật, quả báo được Ít bệnh. (4) Sống không sát sinh hại người và vật, quả báo được Sống lâu. (5) Sống bố thí cho người đáng được bố thí, quả báo được Giàu có (Ta chú ý: "Người đáng được bố thí" chứ không phải ai ta cũng bố thí). (6) Sống thật tâm tán dương khen tặng người thành công, quả báo được Quyền lực lớn. (7) Sống biết phân biệt thiện ác đúng sai, quả báo được Trí tuệ.

Vậy người phúc lớn phải có đầy đủ 7 món báu: Cao sang, xinh đẹp, ít bệnh, sống lâu, giàu có, quyền lực lớn, trí tuệ. Thiếu 1 trong 7 món báu đó đều phúc không viên mãn. Ví dụ: Ta thấy người thân hình chỉ cao 1,1m thì ta khó có thể kính nể. Người mà mặt quá xấu xí ta khó nhìn mặt chứ đừng nói kính trọng. Người bệnh tật liệt giường chiếu ta chỉ thương xót chứ không thể kính trọng. Kẻ nghèo đói ta khó kính trọng. Kẻ ngu si ta khó kính trọng.

Bài kệ Pháp Cú trên thì Phật cũng nói rằng: "Vị đó sống theo Giới hạnh của các vị thánh tức là đạo đức viên mãn. Vị đó tâm thành tín là tôn trọng yêu thương mọi người và tin vào các vị thánh. Quả báo là vị đó giàu có và có uy tín quyền lực. Vị đó đi đâu cũng đều được kính trọng". Tức vị đó sống có đạo đức và tâm thành tín. Quả báo vị đó được giàu có và quyền lực. Đó là 2 trong 7 món báu Đức Phật nói trong Kinh.

Bài học 2: Thiếu phúc mang đến sự hèn kém

Cũng trong "Tiểu kinh nghiệp phân biệt" đó thì Phật nói về 7 hạng người hèn kém vì thiếu phúc mà còn nhiều tội. Và 7 loại ác nghiệp mà họ đã gieo:

(1) Sống kiêu mạn thì quả báo Hạ liệt. (2) Sống sân hận thù ghét người thì quả báo Xấu xí. (3) Sống đánh đập người và vật thì quả báo Bệnh tật. (4) Sống sát sinh người và vật thì quả báo Chết sớm. (5) Sống keo kiệt không bố thí cho người đáng bố thí thì quả báo Nghèo khổ (Chú ý là: "Không bố thí cho người đáng bố thí"). (6) Sống thường hay đố kị thì quả báo Quyền lực nhỏ. (7) Sống không phân biệt thiện ác đúng sai thì quả báo Ngu si.

Bài học 3: Giàu sang, quyền lực và trọng vọng

Vị Cư sỹ Tuýt-sa đó sống giới hạnh, đạo đức, thành tâm, có đức tin vào các vị thánh thì quả báo được giàu sang (tài sản nhiều) và quyền lực (có uy tín). Chính vì vị đó giàu sang và quyền lực nên ai tiếp xúc với vị đó đều khởi tâm tôn trọng.

Nhưng chính sự giàu sang và quyền lực này cũng là thứ mà mọi người ai ai cũng thèm khát. Khổng Tử nói rằng:

"Tham tiền thì cuồng điên

Tham quyền thì ác độc"

Kẻ có tham vọng muốn được giàu có mà không biết Nhân Quả thì họ điên cuồng lao vào kiếm tiền, kinh doanh triệt hạ đối thủ, bon chen, tranh cướp khách hàng, mánh lới, điêu ngoa... để được giàu có. Làm vậy nào có được đâu vì sai Nhân Quả.

Kẻ có tham vọng muốn có được uy tín, quyền lực, ở ngôi cao sang mà không biết Nhân Quả thì họ ác độc, mưu sâu kế hiểm để hạ bệ đối thủ, hại cho đối thủ đau khổ, vướng vòng lao lý... để họ "Ngồi vào cái ghế đó". Nhưng nào có được đâu vì sai Nhân Quả.

Sự thật chỉ có giới hạnh, đạo đức, thành tín mới được giàu có quyền lực. Và cái được đó sẽ bền lâu.